Author :
Abstract
Su; insanın bedensel olarak yaşam kaynağı olmasının yanı sıra yaşadığı dünyanın da her zaman için belirleyicisi olmuştur. Kültürel, ekonomik ve sosyal değişim / gelişiminin ana unsurlarından biridir su. Su hiçbir zaman ayıran değil aksine birleştiren bir güç olarak karşımıza çıkmaktadır. Yerleşik hayatla birlikte su her anlamda bilinçli olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kültürler arası ilişkinin ana ulaşım yolu olan su ve onu aşmak için kullanılan araçlar, günümüz deniz aşırı ticaretin temellerini oluşturmaktadır. Deniz, nehir ve göllerde kullanılan su araçları, zamanla işlevlerine göre savaş, ticaret ve nehir gemileri olarak ayrılmışlardır. Tekne tiplerinin antik dönemdeki görünümlerini, Mısır başta olmak üzere Mezopotamya, Ege, Doğu Akdeniz ve az sayıda da olsa Anadolu’da bulunmuş örneklerden bilmekteyiz . Bu örnekler deniz taşıtlarının kronolojik olarak gelişimlerini, benzerlik ve farklılıklarının ortaya konmasını sağlamıştır. Anadolu’daki erken örnekler kil modellerdir ve Kültepe (Kaniş) yerleşiminden ele geçmiştir. İkinci örnek ise tarihlendirmesi şu an için tartışmalı olsa da Yarımburgaz Mağarası’ndaki duvar resimleridir. Mimari plastik olarak en önemli örnekler ise Karatepe-Aslantaş kale yerleşimden bilinmektedir. Bu makalede Karatepe-Aslantaş kale yerleşimi ortostatlarında tespit edilen üç tekne modelinin teknik ve işlevsel açıdan özellikleri, önceki dönem çalışmalar üzerinden genel hatları ile tanımlanmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Besides being an essential element of human’s physical existence, water has always been a determining factor of the world they live in. It is one of the crucial determinants of cultural, economical and social developments/changes. Contrary to the common belief that water separates cultures, it has rather a unifying role. As early as the beginning of the settled life, water has been used consciously in every sense. Waterways that constitute the main route between cultural interactions and vessels used through them form the foundations of today’s overseas trade activities. Through time, such vessels used in seas, rivers and lakes were differentiated by their functions as warships, merchant ships and river ships . The appearances of ancient vessel types are known mainly from early Egyptian depictions, as well as from Aegean and Eastern Mediterranean. Few examples from Anatolia can be added to this group. These depictions provide a chronological evolution of typological features and reveal the similarities and differences between naval vessels of different regions and periods. Early examples in Anatolia come from Kültepe (Kaniş) settlement in Kayseri as terracotta models. Although their dating is still controversial, further examples are the depictions on the wall paintings at the Yarımburgaz Cave in İstanbul. In terms of architectural decoration, the most important examples are known from Karatepe-Aslantaş fortified settlement in Osmaniye. This article aims to provide a general description of technical and functional aspects of three sea vessel depictions on Karatepe-Aslantaş orthostats based on previous studies on the subject.
Keywords
- Akman, M. S., Bossert, E.M. ve W.F. Bossert (2014). Karatepe-Aslantaş Azatiwataya Berlin.
- Akurgal, E. (1993). Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: Net Turistik Yayınları.
- Alkım, U. B. (1948). Karatepe Kazısının Arkeolojik Sonuçları. Die Ausgrabungen von Karatepe. Belleten, XII(47), 533-548.
- Alkım, U. B. (1958). Karatepe’de Çalışmaları. Belleten, XXII(85), (Ankara) Türk Tarih Kurumu, 629-630.
- Alkım, U. B. (2011). Onbir Mevsimlik Karatepe Kazılarının Mimarlık Sonuçlarına Toplu Bir Bakış. V. Türk Tarih Kongresi (s. 71-80), (Ankara) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, IX(5), 2.Baskı (Tıpkıbasım).
- Aykurt, A; Erkanal, H. (2016). A Late Bronze Age Ship From Liman Tepe With Reference To The Late Bronze Age Ship From İzmir / Bademgediği Tepesi And Kos / Seraglio. Oxford Journal of Archaeology 36(1)493-502.
- Basch L. (1987). Le Musee İmaginaire de la Marine Antique. Athens: İnstitut Hellenique Pour La Presvation De La Tradition Nautique.
- Bossert, Th. H., Alkım, U. B., Çambel, H. vd. (1950). Karatepe Kazıları Birinci Ön Rapor. Die Ausgrabungen auf dem Karatepe Erster Vorbericht. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Bossert, Th. H. (1948). Karatepe’de Bulunan Fenike-Eti Bilinguis’leri. Belleten, XII(47). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Bostancı-Kolonkaya, N. (2011). The Use Obsidian in Coastal Western Anatolia During The Early Bronze Age. (Editör: V. Şahoğlu ve P. Sotirakopoulou). ACROSS: The Cycladesand Western Anatolia during the 3rd Millennium B.C. – Exhibition. İstanbul, 154–158.
- Casson, L. (1995). Ships and Seamanship in the Ancient World. London: The Johns Hopkins University Press.
- 56 Detaylı bilgi için bkz. Waschmann, 2009: 186 vd.
- 58 Bossert H.T. 1948: 522.
- Casson, L. (2002). Antik Çağda Denizcilik ve Gemiler (Çev.Gürkan Ergin). İstanbul: Homer Kitapevi.
- Çambel, H. (1949). Karatepe Heykeltraşlık Eserleri Hakkında Bazı Mülahazalar. Belleten, XIII(49), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 21-36.
- Çambel, H. (2001). Karatepe-Aslantaş Öyküsü. The Story of Karatepe-Aslantaş. (Editör: M. Eminoğlu). Boğazköy’den Karatepe’ye Hititbilim ve Hitit Dünyasının Keşfi. From Boğazköy to Karatepe Hititology and the Discovery of the Hittite World, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Çambel, H., Akman, M.S. ve M. Akman (2001). Karatepe-Aslantaş ve Domuztepe 1998-1999 Yılı Çalışmaları. Kazı Sonuçları Toplantısı, 22(1), 289-303.
- Çambel, H. ve A. Özyar (2003). Karatepe-Aslantaş Azatiwataya. Die Bildwerke. Maniz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
- Darga, M. (1986). Karatepe-Azatiwataya Kalesinin Çanak Çömlek Buluntuları. Anadolu Araştırmaları 10, 371-400.
- Darga, A. M. (1992). Hitit Sanatı. İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Yayınları
- Harari, Y. N. (2015). Hayvanlardan Tanrılara Sapiens-İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi (Çev: Ertuğrul Genç). İstanbul: Kolektif Kitap.
- Horejs, B., Milic, B. vd. (2015). The Aegean in the Early 7th Millennium BC:MaritimeNetworks and Colonization. Journal of World Prehistory, 28(4), 289-330.
- McGrail, S. (2009). Boats of the World From The Stone Age to Medieval Times. New York: Oxford University
- Orthmann, W. (1971). Untersuchungen zur Spaethethitischen Kunst. Bonn: Rudolf Habelt Verlag.
- Özdaş, H. (2000). Anadolu’da Tekne Tipolojisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Özdoğan, M. ve A. Koyunlu (1986). Yarımburgaz Mağarası, 1986 Yılı Çalışmalarının İlk Sonuçları ve Bazı Gözlemler. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, 32/33, 4-18.
- Özgüç, T. (2005). Kültepe: Kaniş / Neşa. Yapı Kredi Yayınları-2210, Sanat-122. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
- Perles, C., Takaoğlu, T. ve B. Gratuze (2011). Melian obsidian in NW Turkey: Evidence for early Neolithic trade. Journal of Field Archaeology, 36(1), 42-49.
- Stampolidis, N. ve P. Sotirakopoulou (2011). Pre-Bronze Age Cyclades. (Yay: V. Şahoğlu ve P. Sotirakopoulou). ACROSS: The Cycladesand Western Anatolia during the 3rd Millennium B.C. – Exhibition, İstanbul, 26–32.
- Şahoğlu, V. (2011). Interregional Contacts between Anatolia and the Cyclades during the Early Bronze Age. (Yay: V. Şahoğlu ve P. Sotirakopoulou). ACROSS: The Cycladesand Western Anatolia during the 3rd Millennium B.C. – Exhibition, İstanbul, 172–177.
- Şahoğlu, V. ve R. Tuncel (2014). New Insights into the Late Chalcolitihic fo Coastal Western Anatolia: A View from Bakla Tepe, İzmir. (Editör: B. Horejs ve M. Mehofer). Western Anatolia Before Troy Proto-Urbanisation in the 4th Millenium BC?, Vienna: Austrian Academy of Sciences Press, 65-83.
- Waschmann, S. (2009). Seagonig Ships & Seamanship in the Bronze Age levant. Amerika: Texas A&M University Press.
